Czym są badania gruntu i po co je robić?
Czym są badania gruntu i po co je robić?
Badania gruntu określają nośność podłoża, jego parametry oraz procesy w nim zachodzące. Zakres badań określa:
– ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU, BUDOWNICTWA I GOSPODARKI MORSKIEJ1)z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych(Dz. U. z dnia 27 kwietnia 2012 r.) (https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20120000463)
Treść części rozporządzenia znajduje się poniżej. Wielu Inwestorów ma wątpliwości czy wykonywać badania gruntu oraz po co je wykonywać. Mimo iż badania gruntu są wymagane prawem to warto je zrobić przed zakupem nieruchomości oraz budową, ponieważ może się tak zdarzyć, że działka, na której chcemy wybudować nasz wymarzony dom obecnie wygląda całkiem inaczej niż rok temu. Badania gruntu powiedzą nam:
– czy na działce jest skała. Chodź zazwyczaj jest to bardzo dobra wiadomość w niektórych przypadkach niekoniecznie a w szczególności, jeśli chcemy wykonać piwnicę a skała jest płytko lub jeśli chcemy rozbudować budynek o piwnice, kiedy nie możemy użyć sprzętu ciężkiego ze względu na zabudowę sąsiednią.
– czy w danym miejscu nie było kiedyś oczka wodnego, stawu, wysypiska, niekontrolowanego nasypu. W powyższych sytuacjach będzie konieczna wymiana gruntu co się wiąże z dość dużymi kosztami.
Geolog również przed przystąpieniem do badań gruntu ustali czy w danym terenie nie występują niekorzystne zjawiska geologiczna np. osuwiska. Na podstawie tej informacji będzie można dobrać odpowiednie metody badania gruntu.
§ 1. Rozporządzenie określa szczegółowe zasady ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych, zwane dalej “geotechnicznymi warunkami posadawiania”.
§ 3. 1. Ustalanie geotechnicznych warunków posadawiania polega na:
1) zaliczeniu obiektu budowlanego do odpowiedniej kategorii geotechnicznej;
2) zaprojektowaniu odwodnień budowlanych;
3) przygotowaniu oceny przydatności gruntów stosowanych w budowlach ziemnych;
4) zaprojektowaniu barier lub ekranów uszczelniających;
5) określeniu nośności, przemieszczeń i ogólnej stateczności podłoża gruntowego;
6) ustaleniu wzajemnego oddziaływania obiektu budowlanego i podłoża gruntowego w różnych fazach budowy i eksploatacji, a także wzajemnego oddziaływania obiektu budowlanego z obiektami sąsiadującymi;
7) ocenie stateczności zboczy, skarp wykopów i nasypów;
8) wyborze metody wzmacniania podłoża gruntowego i stabilizacji zboczy, skarp wykopów i nasypów;
9) ocenie wzajemnego oddziaływania wód gruntowych i obiektu budowlanego;
10) ocenie stopnia zanieczyszczenia podłoża gruntowego i doboru metody oczyszczania gruntów.
2. Zakres czynności wykonywanych przy ustalaniu geotechnicznych warunków posadawiania powinien być uzależniony od zaliczenia obiektu budowlanego do odpowiedniej kategorii geotechnicznej.
3. Geotechniczne warunki posadowienia przedstawia się w formie:
1) opinii geotechnicznej;
2) dokumentacji badań podłoża gruntowego;
3) projektu geotechnicznego.
4. Forma przedstawienia geotechnicznych warunków posadawiania oraz zakres niezbędnych badań powinny być uzależnione od zaliczenia obiektu budowlanego do odpowiedniej kategorii geotechnicznej.
§ 4. 1. Kategorię geotechniczną ustala się w opinii geotechnicznej w zależności od stopnia skomplikowania warunków gruntowych oraz konstrukcji obiektu budowlanego, charakteryzujących możliwości przenoszenia odkształceń i drgań, stopnia złożoności oddziaływań, stopnia zagrożenia życia i mienia awarią konstrukcji, jak również od wartości zabytkowej lub technicznej obiektu budowlanego i możliwości znaczącego oddziaływania tego obiektu na środowisko.
2. Warunki gruntowe w zależności od stopnia ich skomplikowania dzieli się na:
1) proste – występujące w przypadku warstw gruntów jednorodnych genetycznie i litologicznie, zalegających poziomo, nieobejmujących mineralnych gruntów słabonośnych, gruntów organicznych i nasypów niekontrolowanych, przy zwierciadle wody poniżej projektowanego poziomu posadowienia oraz braku występowania niekorzystnych zjawisk geologicznych;
2) złożone – występujące w przypadku warstw gruntów niejednorodnych, nieciągłych, zmiennych genetycznie i litologicznie, obejmujących mineralne grunty słabonośne, grunty organiczne i nasypy niekontrolowane, przy zwierciadle wód gruntowych w poziomie projektowanego posadawiania i powyżej tego poziomu oraz przy braku występowania niekorzystnych zjawisk geologicznych;
3) skomplikowane – występujące w przypadku warstw gruntów objętych występowaniem niekorzystnych zjawisk geologicznych, zwłaszcza zjawisk i form krasowych, osuwiskowych, sufozyjnych, kurzawkowych, glacitektonicznych, gruntów ekspansywnych i zapadowych, na obszarach szkód górniczych, przy możliwych nieciągłych deformacjach górotworu, w obszarach dolin i delt rzek oraz na obszarach morskich.
3. Rozróżnia się następujące kategorie geotechniczne obiektu budowlanego:
1) pierwsza kategoria geotechniczna, która obejmuje posadawianie niewielkich obiektów budowlanych, o statycznie wyznaczalnym schemacie obliczeniowym w prostych warunkach gruntowych, w przypadku których możliwe jest zapewnienie minimalnych wymagań na podstawie doświadczeń i jakościowych badań geotechnicznych, takich jak:
a) 1- lub 2-kondygnacyjne budynki mieszkalne i gospodarcze,
b) ściany oporowe i rozparcia wykopów, jeżeli różnica poziomów nie przekracza 2,0 m,
c) wykopy do głębokości 1,2 m i nasypy budowlane do wysokości 3,0 m wykonywane w szczególności przy budowie dróg, pracach drenażowych oraz układaniu rurociągów;
2) druga kategoria geotechniczna, która obejmuje obiekty budowlane posadawiane w prostych i złożonych warunkach gruntowych, wymagające ilościowej i jakościowej oceny danych geotechnicznych i ich analizy, takie jak:
a) fundamenty bezpośrednie lub głębokie,
b) ściany oporowe lub inne konstrukcje oporowe, z zastrzeżeniem pkt 1 lit. b, utrzymujące grunt lub wodę,
c) wykopy, nasypy budowlane, z zastrzeżeniem pkt 1 lit. c, oraz inne budowle ziemne,
d) przyczółki i filary mostowe oraz nabrzeża,
e) kotwy gruntowe i inne systemy kotwiące;
3) trzecia kategoria geotechniczna, która obejmuje:
a) obiekty budowlane posadawiane w skomplikowanych warunkach gruntowych,
b) nietypowe obiekty budowlane niezależnie od stopnia skomplikowania warunków gruntowych, których wykonanie lub użytkowanie może stwarzać poważne zagrożenie dla użytkowników, takie jak: obiekty energetyki, rafinerie, zakłady chemiczne, zapory wodne i inne budowle hydrotechniczne o wysokości piętrzenia powyżej 5,0 m, budowle stoczniowe, wyspy morskie i platformy wiertnicze oraz inne skomplikowane budowle morskie, lub których projekty budowlane zawierają nieznajdujące podstaw w przepisach nowe niesprawdzone w krajowej praktyce rozwiązania techniczne,
c) obiekty budowlane zaliczane do inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397),
d) budynki wysokościowe projektowane w istniejącej zabudowie miejskiej,
e) obiekty wysokie, których głębokość posadawiania bezpośredniego przekracza 5,0 m lub które zawierają więcej niż jedną kondygnację zagłębioną w gruncie,
f) tunele w twardych i niespękanych skałach, w warunkach niewymagających specjalnej szczelności,
g) obiekty infrastruktury krytycznej,
h) obiekty zabytkowe i monumentalne.
4. Kategorię geotechniczną całego obiektu budowlanego lub jego poszczególnych części określa projektant obiektu budowlanego na podstawie badań geotechnicznych gruntu, których zakres uzgadnia z wykonawcą specjalistycznych robót geotechnicznych.
5. Po stwierdzeniu innych od przyjętych w badaniach warunków geotechnicznych gruntu projektant obiektu budowlanego zmienia jego kategorię geotechniczną.
§ 5. Geotechniczne warunki posadawiania ustala się w szczególności w oparciu o bieżące wyniki badań geotechnicznych gruntu, analizę danych archiwalnych, w tym analizę i ocenę dokumentacji geotechnicznej, geologiczno-inżynierskiej i hydrogeologicznej, obserwacji geodezyjnych zachowania się obiektów sąsiednich oraz innych danych dotyczących podłoża badanego terenu i jego otoczenia.
§ 6. 1. Zakres badań geotechnicznych gruntu ustala się w zależności od kategorii geotechnicznej obiektu budowlanego.
2. Dla obiektów budowlanych pierwszej kategorii geotechnicznej zakres badań geotechnicznych może być ograniczony do wierceń i sondowań oraz określenia rodzaju gruntu na podstawie analizy makroskopowej. Wartości parametrów geotechnicznych można określać przy wykorzystaniu lokalnych zależności korelacyjnych.
3. Dla obiektów budowlanych drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej zakres badań, poza badaniami, o których mowa w ust. 2, powinien być zależny od przewidywanego stopnia skomplikowania warunków gruntowych oraz specyfiki i charakteru obiektu budowlanego lub rodzaju planowanych robót geotechnicznych oraz określać:
1) rodzaj gruntów;
2) fizyczne i mechaniczne parametry gruntu takie jak: kąt tarcia wewnętrznego, spójność, wytrzymałość na ścinanie bez odpływu, moduł ściśliwości lub odkształcenia, uzyskane w badaniach laboratoryjnych lub w terenie, w szczególności za pomocą takich metod jak:
a) sondowania statyczne i dynamiczne,
b) badania presjometryczne i dylatometryczne,
c) badania sondą krzyżakową,
d) badania próbnych obciążeń gruntu;
3) w zależności od potrzeb fizykochemicznych – właściwość wód gruntowych.
4. Dla obiektów budowlanych trzeciej kategorii geotechnicznej zakres badań poza badaniami, o których mowa w ust. 2 i 3, należy dodatkowo uzupełnić badaniami niezbędnymi do przeprowadzenia obliczeń analitycznych i numerycznych dla przyjętego modelu geotechnicznego podłoża, w uzgodnieniu z wykonawcą specjalistycznych robót geotechnicznych.
5. W przypadku budowli ziemnych i składowisk odpadów, zaliczanych do drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej, zakres badań poza badaniami, o których mowa w ust. 2 i 3, należy dodatkowo uzupełnić o badania:
1) przepuszczalności hydraulicznej gruntów wykonane w terenie i laboratorium;
2) zagęszczalności podłoża gruntowego i gruntów stosowanych do budowy;
3) materiałów stosowanych do uszczelnień;
4) materiałów stosowanych w konstrukcjach drenażowych.
6. W przypadku wzmacniania podłoża gruntowego dla obiektów zaliczanych do drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej, poza badaniami, o których mowa w ust. 2 i 3, zakres badań należy dodatkowo uzupełnić o badania:
1) efektów wzmocnienia gruntów;
2) materiałów stosowanych do wzmocnienia gruntów.
7. Zakres badań wymienionych w ust. 2-6, w zależności od potrzeb, może być rozszerzony o dodatkowe badania gruntu, takie jak:
1) badania geofizyczne;
2) badania na poletkach doświadczalnych;
3) odkrywki fundamentów;
4) badania zanieczyszczenia gruntu i wód gruntowych;
5) badania właściwości dynamicznych gruntu;
6) badania teledetekcyjne.
8. Próbki do badań laboratoryjnych powinny mieć jakość zgodną z Polską Normą PN-EN 1997-2 Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne – Część 2: Rozpoznanie i badanie podłoża gruntowego i powinny być pobierane w trakcie wierceń, z wykopów badawczych, za pomocą odpowiednich próbników.
§ 7. 1. W przypadku obiektów budowlanych wszystkich kategorii geotechnicznych opracowuje się opinię geotechniczną.
2. W przypadku obiektów budowlanych drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej opracowuje się dodatkowo dokumentację badań podłoża gruntowego i projekt geotechniczny.
3. W przypadku obiektów budowlanych trzeciej kategorii geotechnicznej oraz w złożonych warunkach gruntowych drugiej kategorii wykonuje się dodatkowo dokumentację geologiczno-inżynierską, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981).
§ 8. Opinia geotechniczna powinna ustalać przydatność gruntów na potrzeby budownictwa oraz wskazywać kategorię geotechniczną obiektu budowlanego.